معاونت فرهنگی و دانشجویی

شب قدر، بزرگ ‏ترين، شريف ‏ترين، پرارج ‏ترين و پر رمز و رازترين شب ‏ها در چرخه زمان است. به راستي که سخن گفتن درباره اين شب مبارک، بسيار مشکل است. کدام خامه است که در وصف اين شب نشکند و کدام لسان است که در توصيف اين شب قاصر نگردد و کدام عقل و تدبير است که در فهم آن مبهوت و متحير نماند؛ شبي که به فرموده حضرت امام صادق(ع)، قلب ماه رمضان، به شمار مي‏ آيد. اين چه شب عزيزي است که دل عاشقان و سالکان کوي دوست را ربوده و آنان را، به راستي چنان مست و از خود بي خود کرده که ياراي سخن گفتن در موردش را ندارند، دهان شان را دوخته و سکوت را پيشه آنان ساخته است.

گسترده ‏ترين سفره رحمت

شب قدر، گسترده‏ ترين سفره رحمت و پرنعمت ‏ترين مائده لطف خداست. شب قدر، شب گشودن سفره دل و ريختن اشک نياز و فصل گريستن چون ابربهار در آستان آفريدگار غفّار است. در شب قدر، روبه روي آينه محاسبه مي ‏نشينيم و چهره جان را بي غبار مي ‏بينيم و با باران اشک، دل را در سحر رحمت و مغفرت شستشوي مي‏ دهيم. شب قدر، فرصتي است تا چهره دل را با آب توبه بشوييم و پاک‏ تر گرديم و به فطرت بي‏ عيب خويش برگرديم. رمضان، موعد عروج است و شب قدر، ميعاد بيداران و معراج شب زنده ‏داران. شب قدر، شب احياي خويش با دم مسيحايي دعاست. شب قدر، براي آن است که قدر خويش را بشناسي، تقدير خويش را رقم زني، قدرت اراده و انتخاب را بيازمايي و خويشتن جديد را با قلم توبه و جوهر اشک، ترسيم کني. حيف اگر در شب قدر، قدر خود نشناسيم!

 بهترين شب

در بهترين ماه سال که در آن، آدميان به ضيافت الهي دعوت شده‏اند، بهترين شب قرار دارد. در قرآن شريف، در سوره دخان آيه 3، آن شب به شبي پربرکت متصف شده است. نيز در سوره مبارک قدر مي‏ خوانيم: «شب قدر، از هزار ماه برتر است». چه برکتي بالاتر از اين که يک شب، هم سنگ هزار ماه، يعني سي هزار شب يا 83 سال و چهارماه، معادل زندگي يک انسان معمولي قرار گيرد؟ مگر آن شب چيست که چنين خاصيتي يافته است؟ برتري شب قدر، در نزول قرآن کريم در آن، و آمدن فرشتگان درگاه الهي به زمين است. پس زهي سعادت که آن را به کمال دريابيم و از آن غفلت نورزيم.

شب قدر در ماه رمضان

در اين که شب قدر در طول سال بيش از يک شب نيست و آن شب نيز در ماه مبارک رمضان واقع شده، شک و ترديدي وجود ندارد؛ زيرا، خداوند از سويي در آيه 185 سوره بقره مي ‏فرمايد: «ماه رمضان، ماهي است که قرآن در آن نازل شده است»، و از سوي ديگر، در آيه اول سوره قدر مي ‏خوانيم: «ما آن، يعني قرآن را در شب قدر فرو فرستاديم». از ضميمه کردن اين دو آيه مبارک، چنين نتيجه ‏گيري مي ‏شود که شب قدر، از ماه مبارک رمضان بيرون نيست و حتما در اين ماه قرار دارد.

تعيين شب قدر

مي‏ دانيم که شب پرارج قدر، حتما در ماه مبارک رمضان واقع شده است، ولي اين که کدام يک از شب ‏هاي عزيز اين ماه شب قدر است، براي ما معلوم نيست. در اين مورد، در قرآن کريم مطلبي نيامده و روايات معصومان(ع) نيز، شبي به خصوص را به عنوان شب قدر تعيين نکرده‏اند. از بعضي از روايات، معلوم مي ‏شود که شب قدر، حتما در دهه آخرماه مبارک رمضان قرار دارد؛ چنان که حضرت علي(ع) فرمود: هنگامي که از رسول خدا(ص) از شب قدر پرسيده شد، فرمود: «شب قدر را در دهه آخر ماه رمضان بيابيد». نيز در برخي روايات ديگر، يکي از سه شب نوزدهم، بيست و يکم و بيست و سوم ماه رمضان به عنوان شب قدر معرفي شده است؛ چنان که امام صادق (ع) فرمود: «شب قدر را در بين شب‏ هاي نوزدهم، بيست و يکم و بيست و سوم طلب کن».

علت مخفي بودن شب قدر

بدون ترديد رمضان هر سال، يک شب قدر در دل خود پنهان دارد و براي ما معلوم نيست که اين درّ گران ‏بها، در صدف کدام شب پرارج نهفته شده است. به راستي علت اين مخفي کاري چيست؟ حضرت علي(ع) فرمودند: «به يقين مي‏ گويم که خداوند آن شب را به خاطر توجه بيشتر به شما، مخفي نگه داشته است؛ زيرا اگر آن شب را براي شما آشکار و معين مي‏ کرد، فقط به دنبال اعمال و فضيلت‏ هاي آن شب مي ‏رفتيد و شب‏ هاي ديگر را فراموش مي‏ کرديد».

شب قدر تا قيامت باقي است

 بعضي، عقيده دارند که شب قدر، مختص زمان و روزگار پيامبر(ص) است و از ميان رفته، و ديگر شب قدري نخواهيم داشت، اما چنين نيست و همه ياران پيامبر و عالمان مسلمان، معتقدند که شب قدر، تا قيام قيامت باقي است. از ابوذر غفاري نقل است که گفت: به پيامبر خدا(ص) گفتم: اي پيامبر، آيا شب قدر و نزول فرشتگان در آن شب، تنها در زمان پيامبران وجود دارد و چون پيامبران از دنيا رفتند، ديگر شب قدري نيست، فرمود: «نه، بلکه شب قدر، تا قيامت وجود دارد».