معاونت فرهنگی و دانشجویی

روز نهم ربیع‌الاول، به‌عنوان روز بیعت با امام زمان (عج) نامیده می‌شود، با این وجود پرسش‌هایی مطرح می‌شود مبنی بر اینکه معنای این کار چیست؟ مگر در عصر امامان شیعه، چنین رسمی بوده است که امامی شهید شده و روز بعد، برای امامت فرزندش شادمان باشند؟ پرسش دیگر اینکه آیا این درست است که عده‌ای قصد دارند با طرح جشن نهم ربیع‌الاول به‌عنوان آغاز امامت امام عصر (عج)، با برنامه‌های دیگر در چنین روزی مقابله کنند؟

حجت‌الاسلام محمدصابر جعفری، قائم‌مقام بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود در پاسخ به این سؤال که آیا شیعیان برای به امامت رسیدن امامی جشن می‌گرفتند، ابراز داشت: دو نوع شادمانی برای به امامت رسیدن امام داریم. یک نوع وقتی است که پیامبر (ص) حضرت علی (ع) را به‌عنوان امام معرفی می‌کند. برای این امر، مراسم داشتیم و امامان هم بر آن و بزرگداشت آن تأکید کرده‌اند، البته جشنی متناسب با عرف زمانه خودش؛ یعنی وقتی پیامبر (ص)، حضرت علی (ع) را به‌عنوان امام در غدیر مطرح می‌کنند که یک حالت عمومی دارد، این همراه خودش جشن دارد؛ تا چند روز افراد به امیرالمؤمنین (ع) تبریک می‌گفتند.

وی افزود: حتی بعد از این واقعه هم، وقتی کسی خبردار می‌شد، به آن حضرت تبریک می‌گفت؛ چون پیامبر (ص) فرموده بودند که حاضران به غایبان بگویند. حاجیانی که به مناطق خودشان برمی‌گشتند و این خبر مهم را به منطقۀ خودشان می‌رساندند، عده‌ای که تازه خبردار می‌شدند باز هم به امیرالمؤمنین (ع) تبریک می‌گفتند. جشن گرفتن در این روز در سیرۀ علما هم بوده است، با اینکه عید قربان و عید فطر از عیدهای اسلامی است؛ اما علاوه بر این دو عید، عید غدیر را بسیار گرامی می‌داشتند.

حجت‌الاسلام جعفری با بیان اینکه آغاز امامت امامی هم‌زمان بعد از شهادت امام قبلی است، اظهار داشت: طبیعی است که امام جدید به مناسبت شهادت امام قبلی محزون بوده‌اند، شیعیان نزد امام جدید می‌آمدند و ابتدا شهادت امام قبلی را تسلیت می‌گفتند و سپس با امام جدید بیعت می‌کردند. امام (ع) با تعابیر مختلف به اینها می‌گفتند خوشحال باشید که با ما هستید و شیعیان هم خوشحال بودند که گمراه نشده‌اند و امام بعدی را شناخته‌اند و مثلاً هفت امامی نمانده‌اند؛ به خصوص تا زمان امام رضا (ع) که سرآغاز دوازده امامی شدن شیعه است؛ یعنی ما هفت امامی و شش امامی داریم، اما هشت امامی نداریم؛ هر کسی امام رضا (ع) را پذیرفته‌اند، بقیه ائمه را هم قبول کرده و دوازده امامی شده است.

وی ادامه داد: البته اهل‌ بیت (ع) در یک فضای جزئی زندگی می‌کردند و می‌فرمودند بنی‌امیه برای ما عید نگذاشتند، بنابراین سیره آنها بیشتر به تسلیت و حزن متمایل بوده است. در تقویم‌های ایران قدیم، این روز به نام تاجگذاری امام عصر(عج) مطرح بوده است؛ ولی پس از انقلاب اسلامی، تعبیر تاجگذاری تغییر کرد. این سخن صحیح نیست که کسی بگوید ما در بین علما کسی را نداشتیم که به نهم ربیع اهتمام بورزد.

قائم مقام بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود با اشاره به اینکه جشن و شادمانی برای آغاز امامت امام عصر (عج) پیش از انقلاب اسلامی هم بوده است و اصلاً حادثۀ دیگری در نهم ربیع نبوده است، تصریح کرد: خلیفه دوم در اواخر ذی‌الحجه از دنیا رفته است و ربطی به نهم ربیع ندارد؛ البته دست‌هایی در کار است؛ دست‌هایی که می‌خواهند وحدت را برهم بزنند؛ وگرنه کسانی که در نظام ما دم از وحدت زدند، از همه بیشتر تبیین‌گر ولایت بوده‌اند، مثل امام راحل، این همه از وحدت صحبت کرد، ولی خود امام (ره) از همه بیشتر ولایی و مبلغ ولایت بود؛ از همه بیشتر دربارۀ ولایت امام عصر (عج) و ائمه و ولایت امیرالمؤمنین (ع) سخن گفت. مقام معظم رهبری هم از وحدت صحبت می‌کنند و هم در مورد جایگاه اهل‌بیت (ع) جایگاه برتری امیرالمؤمنین (ع) جایگاه برتری اهل‌بیت (ع) صحبت می‌کنند.

وی با بیان اینکه تجدید عهد و بیعت با امام سابقه داشته است، افزود: به عبارت دیگر، سیر زندگی اهل‌ بیت (ع) اینگونه بوده است که هر گاه امامی به شهادت می‌رسید، شیعیان نزد امام بعدی می‌آمدند و عرض ارادت می‌کردند و ضمن عرض تسلیت شهادت امام قبلی، با امام جدید هم تجدید عهد و بیعت می‌کردند؛ حتی امامان قبل از شهادت، برای امام بعد از خود نیز از مردم بیعت می‌گرفتند، گاهی وقت‌ها پیامبر یا امام، نسبت به امام بعدی، از افراد عهد و پیمان خصوصی و عمومی می‌گرفتند، جالب اینکه گاهی هم برای خودشان از مردم عهد و پیمان و بیعت می‌گرفتند، مثلاً پیامبر اسلام (ص) از مسلمانان همراه خویش بیعتی گرفت که بعدها «بیعت رضوان» نامیده شد. ائمه (ع) هم برای امامت خودشان از مردم بیعت مجدد می‌گرفتند یا متذکر بیعت گذشته می‌شدند.

حجت‌الاسلام جعفری در پایان خاطرنشان کرد: بنابراین با نزدیک شدن به ایام نهم ربیع‌الاول، آغاز امامت یگانه‌منجی عالم بشریت و سخن از بیعت با امام زمان(عج) برای کسی احساس غریبی پیش نیاید؛ زیرا تجدید عهد و بیعت برای جریان امامت امام (ع) چیز عجیبی نیست، اگر انسان در معامله و سود و زیان است، دین، بیع او را جهت می‌دهد و جهت‌دهی آن، بیعت با امام است. در واقع کار دین جهت‌دهی به معاملات انسان است؛ جهت‌دهی به اینکه تو زندگی‌ات را فکرت را، ذکرت را، وقتت را، قلمت را، علقه‌هایت را، دغدغه‌هایت را و هزینه‌های مالی‌ات را برای چه مصرف کنی؟ اگر جهت ندهی، خسر است، مثل یخی که دارد آب می‌شود سرمایه‌هایت هم دارد نابود می‌شود، بیعت این ثمره را هم دارد که وقتی فهمیدی طرف حسابت امام حسین (ع) یا امام عصر (عج) است، رفتارت، زندگی‌ات، برخوردت، همه به او بیشتر متمایل می‌شود.